رنگها (Dyes)

رنگها برای رنگ آمیزی منسوجات استفاده میشود. رنگها متشکل از گروههای زیادی از مواد کیمیاوی و هر گروه شامل مواد کیمیاوی متعددی است. آزو ) (Azoبزرگترین گروه رنگ است. از جملۀ صدها نوع رنگ آزو، بیست و دو نوع آن ممنوع شده است زیرا بدون شک سلامت مردم را به شدت آسیب میزنند.

محللها، تیزابها، قلویها، فلزات و سایر مواد کیمیاوی سمی اغلب به رنگها اضافه میشوند تا در رنگ آمیزی تکهها کمک کنند. برخی از رنگها به شکل پودر هستند و قبل از رنگ کردن منسوجات باید با یک محلل مخلوط شوند.

رنگها به دو شکل طبقه بندی و شناسائی میشوند: براساس کاربرد آنان یا براساس ساختار کیمیاوی آنها. رنگهایی که براساس کاربرد طبقه بندی میشوند عبارت اند از رنگهای اسیدی، قلوی، مستقیم، پراگنده، تثبیت کننده، واکنشی، صباغی و رنگهای ُخمرهای (vat dyes). رنگهای مختلف برای تکهها و فرایندهای رنگریزی مختلف استفاده میشوند. رنگهایی که بر اساس ساختار کیمیاوی طبقه بندی میشوند شامل نیترو، آزو، کاروتنوئید، ترای اریل میتان، زانتن، اکریدین، کینولین، اندامین، سلفر، کیتونهای امینو و هیدروکسیل، انتراکیون، ایندیگوئید، فتالوسیانین، صباغات غیرعضوی و غیره هستند. بیشتر رنگها با اسم و شمارۀ شاخص رنگ (Color Index- CI) شناسائی میشوند.

رنگها گرد وغبار و بخاراتی ایجاد میکنند که به آسانی قابل استنشاق هستند و میتوانند به دهن، گلو و ریههای شما آسیب برسانند.

چارتها صرفاً شامل برخی از رنگهای موجود میباشند. موجود به جهت معلومات در رابطه به مواد کیمیاوی مورد استفاده در کارخانۀ شما و حوۀ یافتن معلومات در مورد سایر تیزابها مراجعه شود. برای یافتن اسمای متبادل تیز ابها به فهرست اسمای مواد کیمیاوی درمراجعه صورت گیرد.

برای وقایه یا کاهش معروض شدن:

از سیستم تهویۀ استفاده کنید که دود و بخارات را خارج میسازد و هوای کثیف را با هوای پاک جایگزین یا رقیق مینماید (مراجعه شود به فصل :17 تهویه).
تاحد امکان ساحۀ کاری و عملیاتی را محصور سازید.
از مخلوط کردن و ریختن رنگها با دست خوددرای کنید.
دستکش بپوشید. از ماسکهای تنفسی مناسب استفاده کنید. تمام لباسهای محافظ باید پاک و هر روز موجود باشند. قبل از کار این لباس های را بپوشید و هرگز آنها را با خود به خانه نبرید (مراجعه شود به مراجعه شود به فصل :18 تجهیزات حفاظت شخصی).
یک پلان عاجل برای نشت، پاشیده شدن و حادثات معروض شدن تصادفی را داشته باشد. لوازم مورد نیاز عاجل در محل کار به خوبی ذخیره گردیده و در دسترس کارگران قرار داده شوند.
ساحات کاری که در آنجا رنگها استفاده، ذخیره و مخلوط میشوند باید ازنظر درجۀ حرارت کنترول شوند و غلظت دود و بخارات رنگها باید مونیتور شود. این ساحات همچنین باید دارای زنگ خطر ، کپسولهای آتش نشانی و پلان عاجل باشند (مراجعه شود به فصل :11 حریق).
دستها را فقط با آب و صابون بشویید. برای از بین بردن لکههای رنگ از روی جلد از محلل استفاده نکنید.

رنگها
	رنگهای انتراکینون (Anthraquinone dyes)
	رنگهای آزو (Azo Dyes)
	رنگهای اندیگویید (Indigoid dyes)
	رنگهای سلفر (Sulfur dyes)
	رنگهای ترایاریل میتان (Triarylmethane dyes)
آنها چی هستند؟ رنگها مواد کیمیاوی مایع یا جامدی هستند که ره رنگهای مختلف پیدا میشوند. رنگهای جامد اکثراً به شکل پودرهای مشابه ریگ ویا کریستالها پیدا میشوند. بعضی رنگها بوی قوی دارند اما سایر رنگها هیچ بویی ندارند. برخی رنگهای آزو عطر سمی مواد کیمیاوی امیندار را دارند که یک بوی ناخوش آیند ماهی فاسد شده میدهند.
آیا شما با آنها کار میکنید؟ رنگها در صنایع البسه و کفش برای رنگ کردن تکهها، لاییها و چرم استفاده میشود. رنگهای انتراکینون بیشتر برای رنگهای بنفش، آبی و سبز استفاده میشود. رنگهای آزو روی پنبه، پشم، ابریشم و نایلون استفاده میشود تا آنها را سرخ، نارنجی و زرد رنگ سازند. رنگهای اندیگویید برای رنگهای تیره استفاده میشود و اغلب برای رنگ نمودن پتلون جین از آنها کار گرفته میشود. رنگهای سلفر برای پنبه و ابریشم مصنوعی استفاده میشود. آنها معمولاً برای رنگهای تیره مثل سیاه، قهوهای، آبی تیره و بنفش استفاده میشوند. رنگهای ترایآریل میتان رنگهای بسیار روشنی ایجاد میکنند.
وقتی با بدن شما به تماس آیند جلد اینها جلد شما را تخریش و رنگ میکنند. ممکن است در جلد شما بخارات و سرخی پیدا شده ویا خشک شود. ممکن است جلد شما شروع به پوستک شدن، خارش و ترکیدگی نماید. بیشتراوقات بخارات در بین انگشتان ویا در پشت دست و ساعد پیدا خواهد شد. (کمکهای اولیه را ببینید). چشمها رنگها میتوانند سبب تخریش و سوختگی چشمها شوند. اینها میتوانند باعث خارش چشمها، اشکریزی و تورم پلک چشم گردند. کمکهای اولیه را ببینید\| به کمکهای اولیه در راجعه کنید. بینی و ریهها گرد و غبار و بخارات رنگها میتوانند بینی، گلو و ریههای شما را تخریش کرده و باعث احتقان، سرفه و صدادار شدن تنفس (wheezing) ،نفس کوتاهی و گرفتگی صدری شود. هرقدر مدت بیشتری معروض شوید به همان اندازه بینی و ریههای شما بیشتر حساس میشوند که میتواند باعث حملات شدید استما گردد. استنشاق مقادیر زیاد صباغات، گرد و غبار و بخارات رنگها میتواند باعث افزایش تجمع مایعات در ریهها شود که آن را اذیمای ریه میگویند کمکهای اولیه را در کمکهای اولیه را ببینید. دهن و شکم اینها میتوانند باعث دلبدی، استفراغ و اسهال شوند. کمکهای اولیه را در ص کمکهای اولیه را ببینیدبینید و کمک طبی .
هرگاه به مدت طولانی معروض به این مواد باشید: رنگها به سیستم معافیتی، کبد، کلیهها و مجاری بولی شما آسیب میرسانند. آنها میتوانند بینی و ریههای شما را بسیار حساس ساخته و باعث استمای مزمن شوند. رنگها به کریوات سرخ خون شما آسیب میرسانند که در اثر آن نمیتوانند اکسیجن را به تمام اعضای بدن برسانند. به این حالت متهیموگلوبینمی (Methemoglobinemia) گفته میشود و علایم آن عبارتند از: آبی رنگ شدن جلد و لبها، سردردی، ضعف، مشکل در تنفس و کمبود انرژی. اگر تداوی نشود ممکن است شخص به کوما رفته و قلب متوقف شود. رنگهای انتراکینون ممکن است باعث سرطان کبد، رودۀ بزرگ، کلیه و مثانه شوند. رنگهای ترایاریل میتان ممکن است باعث سرطانها شوند.
اگر در خطر معروض شدن هستید: از دستکش رابری بوتیل یا نیتریل که تا آرنج را بپوشاند، پیش بند و محافظ چشم و صورت استفاده نمایید تا تیزاب را از جلد شما دور نگه دارد (راجعه شود به فصل :18 تجهیزات محافظت شخصی). مراجعه شود به ماسک تنفسی.
جایگزینهای ایمنتر: رنگهایی که تولید گرد و غبار نمیکنند ایمنتر هستند مانند رنگهای دانه دار یا مایع. رنگهای طبیعی اکثراً ایمنتر از رنگهای مصنوعی هستند.