Hesperian Health Guides

ماسکها و ماسک تنفسی

در این فصل:

یک ماسک یا ماسک تنفسی میتواند شما را در مقابل گرد و غبار، میکروبها، دود، بخارات و مواد کیمیاوی محافظت نماید، اگر به خوبی متناسب شما باشد و اگر با خطرات شغلی و محل کار شما مناسب باشد.

Wgthas Ch18 Page 266-1.png
Wgthas Ch18 Page 266-2.png
Wgthas Ch18 Page 266-3.png
ماسکهای دارای فلتر تنها در صورتی شما را در برابر مواد کیمیاوی و گرد و خاک محافظت میکنند که از فلترهای مناسب برای آن استفاده شده باشد. ماسکهای ذرات شما را در برابر بعضی ذرات گرد و خاک محافظت میکنند. اینها شما را از بخارات مواد کیمیاوی ویا ذرات بسیار ریز محافظت نمیکنند. ماسکهای فراخ فقط از شما در مقابل میکروبها محافظت میکنند. اینها از گرد و غبار یا مواد کیمیاوی محافظت نمیکنند.


اگر استما یا مشکلات تنفسی دیگری دارید، ممکن است با استفاده از ماسک یا ماسک تنفسی، نفس کشیدن برای شما مشکل شود. در صورت نیاز به اینها، تقاضا کنید تا به شغل دیگری تبدیل شوید. اگر رئیس شما تغییراتی ایجاد نمیکند، همکاران خود را از مشکل تنفسی خود آگاه سازید و به آنها بگویید در صورت بروز مشکل تنفسی چه کاری نیاز است که انجام دهند. کارخانه باید داکترانی داشته باشد تا همه کارگرانی را که ماسک تنفسی استفاده میکنند معاینه نمایند تا مطمئن شوند که آنها از سلامت کافی برای اجرای کار برخوردار میباشند.


برخی از گرد و خاکها خطرناکتر از بقیه هستند. گرد و خاک پنبه میتواند باعث بیماری بیسینوزس شود. سیلیکا در ریگ زدن (سندبلاست) میتواند سبب بیماری سیلیکوزس و سرطان شود و گرد و خاک آزبست میتواند باعث مشکلات شدید ریوی و سرطان شود. اگر در جایی کار میکنید که ذرات گرد و خاک بسیار ریز و کوچک هستند از ماسک تنفسی دارای HEPA فلتر با توانایی بالا در جلوگیری از ذرات هوا (High Efficiency Particulate Air) استفاده نمایید که برچسپ N-100 دارد. این نوع ماسک فلتر دار تقریباً 100 درصد ذرات را فلتر میکند و بهترین ماسک برای ذرات ریز است. ذرات بسیار ریز کمتر دیده میشوند و بیشترین خطر را دارند.

وقتی که از باعث موجودیت مقدار کافی گرد و خاک در هوا که میتوانند به شما آسیب برسانند، ماسک یا ماسک تنفسی استفاده میکنید، در عین زمان دستکش، محافظ چشم و لباس محافظوی برای جلد و چشمهای خود نیز استفاده نمایید.

Wgthas Ch18 Page 266-4.png
مطمئن شوید که ماسک شما دهن و بینی را بخوبی پوشانده است.

ماسکهای فراخ تکهای یا کاغذی

ماسکهای فراخ محافظت بسیار کمی در برابر گرد و خاک ایجاد میکنند و از بخارات کیمیاوی محافظت نمیکنند. از آنجایی که در صورت و اطراف دهن و بینی شما بخوبی نمیچسپد، گرد و غبار را به داخل اجازه میدهد.

بخارات کیمیاوی مستقیماً از کاغذ یا تکه عبور میکنند.فقط ماسکهای دارای فلتر میتوانند از شما در برابر تنفس مواد کیمیاوی محافظت کنند.

یک ماسک تکهای برای گرد و خاک بسازید

به جای این که صورت خود را با دستمالی بپوشانید که گرد و غبار از قسمت پائینی آن وارد شود...
Wgthas Ch18 Page 267-1.png
... ماسکی بسازید که محکم روی بینی و دهن شما قرار گیرد.
  1. دو پارچه از یک تکۀ نخی را به عرض 10تا 12سانتی متر با طول کافی که بتوانید به راحتی آن را دور سرخود ببندید، قطع نمایید. لبههای آنها را بدوزید یا اقلاً تمام تارهای آن را از انتهای آن جدا کنید.
  2. مرکز یکی از این تکهها را روی بینی خود قرار داده و نهایات آن را پشت سر خود ببندید.
  3. سپس مرکز تکۀ دومی را روی دهن خود قرار دهید و نهایات آن را پشت سر خود بسته کنید. اطمینان حاصل کنید که کنار تکۀ بالای بینی شما زیر لبۀ تکه ایست که دهن شما را پوشانده است.
    میتوانید با دوختن این دو تکه به هم ماسک ماندگارتری بسازید. یا تعداد زیادی از آنها بسازید! ماسک را جداگانه بشویید نه با سایر لباسها.

ماسک برای گرد و غبار (Dust Mask)

Wgthas Ch18 Page 267-2.png

ماسکهای کاغدی یا پلاستیکی که محکم روی صورت قرار میگیرند و به آنها "ماسک ذرات" نیز گفته میشود، گرد و غبار و میکروبها را مانع میشوند اما شما را از تنفس بخارات کیمیاوی یا گرد و خاک دارای ذرات بسیار ریز محافظت نمیکنند.

انوع مختلف ماسک ذرات با اعداد و حروف دسته بندی میشوند. هرچه این عدد بیشتر باشد، ماسک ذرات بیشتری را فلتر میکند. ماسکهای ستندرد ذرات اغلب یکسان به نظر می رسند، بنابراین باید ببینید که شمارۀ آنها چند است و برای چی خوب هستند. این ماسکها اغلب به سرعت مسدود میشوند و بیش از یک روز نمیتوانند مورد استفاده قرار گیرند.

a dust mask with a label that reads "N95."
شمارۀ "95" به این معنی است که ماسک 95 درصد ذرات را فلتر میکند
ماسک و جعبه یا بستۀ آنرا بررسی کنید تا مطمئن شوید که از نوعی باشد که شغل شما و موادی که با آنها سروکار دارید، مناسب باشد.


a 2-filter respirator covering part of a worker's face.
جعبۀ فلتر
ماسکهای تنفسی میتوانند دو فلتر در دو جانب یا یک فلتر در وسط داشته باشند و میتوانند تمام صورت یا بخشهایی از صورت را بپوشانند

===ماسکهای تنفسی دارای فلتر=== همچنان به نام ماسکهای رابری یا ماسکهای فلتردار نیز نامیده میشوند. این ماسکها دارای فلترهایی اند که از ورود برخی از مواد کیمیاوی یا گرد و غبار موجود در هوا به ریهها جلوگیری میکنند.

ماسکهای تنفسی زمانی از شما محافظت میکنند که:

  • به خوبی اندازۀ شما باشند.
  • فلترهای مناسبی برای انواع مواد کیمیاویی داشته باشند که شما و دیگران در محل کارتان استفاده میکنید.
  • در زمان لازم فلتر تعویض شوند.


ماسکهای تنفسی میتوانند دهن و بینی ویا تمام صورت شما را بپوشانند. اگر آنها خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشند و روی جلد شما نچسپند، ممکن است هوای فلتر ناشده را تنفس نمایید که میتواند به شما آسیب برساند.

فلترها مانع ورود مواد کیمیاوی و ذرات معینی به ریههای شما میشوند. بعد از مدت زمان معینی (جعبۀ ماسک ویا ورق معلوماتی آن را ببینید)، فلترها مؤثریت خود را از دست میدهند و دیگر کار نمیدهند. کارخانۀ شما باید سیستمی برای پاکسازی و تعویض منظم فلترها داشته باشد، قبل از آن که کارآیی آنها برای محافظت شما از بین برود. تعویض فلترها همچنان برای افرادی که از ماسک تنفسی استفاده میکنند، تنفس را آسانتر میسازد. معلومات روی جعبه یا دستورالعمل را بخوانید تا بفهمید که فلتر برای چه مدتی باید استفاده شود تا مطمئن شوید که برند مناسبی برای ماسک تنفسی شما میباشد.

کشورها قوانین مختلفی در مورد استفاده از ماسک تنفسی دارند. برچسپ (لیبل) و ورق معلومات ایمنی (SDS) مادۀ کیمیاوی را ببینید و از مقامات صحی، اتحادیهها یا سایر سازمانها برای دریافت این معلومات کمک بگیرید. همچنان برای معلومات بیشتر مرا جعه کنید به ضمیمۀ ب: مواد کیمیاوی وسایر مواد معمول.

a worker wearing a full-face mask with a hose attached to an air tank worn on the back.
ماسکهای تنفسی با منبع هوای مخصوص بعد از هر بار استفاده نیاز به پاککاری دقیق دارد

ماسکهای تنفسی با منبع هوای مخصوص به خود

این ماسکها دارای مخازن هوا هستند بنابراین فرد در ُکل هوای بیرون را تنفس نمیکند. این ماسکهای تنفسی فراختر هستند اما تمام سر را میپوشانند. این نوع ماسکها زمانی استفاده میشوند که نشت یا حادثه صورت گرفته باشد و راه دیگری برای کاهش قرار گرفتن در معرض مواد مضر وجود نداشته باشد. ماسکهای تنفسی با منبع هوای مخصوص ممکن است برای کارگران حفظ و مراقبت که ماشینها باز نموده و داخل آنها میروند ویا زمانی که مواد کیمیاوی موجود در هوا به شما آسیب میرساند، ضروری میباشند. این ماسکها ممکن است سنگین باشند و کار کردن با آنها بیشتر خسته کننده باشد.

   بررسی کنید که ماسک تنفسی شما مناسب است و کار میکند

آن را ببینید. تمام بخشهای آن را حرکت داده و لمس کنید تا مطمئن شوید که به درستی جابجا شده باشند و سوراخ، ترک خوردکی یا آسیبی وجود نداشته باشد.

آن را امتحان کنید. مطمئن شوید که مناسب است. سر خود را این طرف و آن طرف، بالا و پایین بچرخانید. بررسی کنید که به شانه یا سینۀ شما برخورد نکند. به مدت 30ثانیه صحبت کنید تا ببینید آیا حرکت دادن فک و لبهای شما تناسب را تغییر میدهد یا خیر. ممکن است موهای صورت شما (سبیل، شقیقه یا ریش) در ماسک جا نشوند یا اجازه ندهند که ماسک دور بینی یا دهن شما را ببندد. اگر از عینک حفاظتی یا هر عینک دیگر استفاده میکنید، هنگام استفاده از ماسک تنفسی باید به خوبی جابجا شوند.

نفس بکشید. ابتدا به طور نورمال تنفس کنید و سپس نفس عمیق بکشید. آیا میتوانید بوی یا ذایقۀ مادۀ کیمیاوی را که با آن کار میکنید، احساس نمایید؟ اگر میتوانید، پس ماسک شما درست کار نمیکند. بهرحال، برخی از مواد کیمیاوی بدون بوی هستند و نمی توانید بوی آن را احساس کنید. سعی کنید ماسک خود را نزدیک به مواد کیمیاویی که به طور معمول بوی آن را احساس کرده میتوانید، امتحان کنید.

بررسی کنید که ماسک به خوبی روی صورت چسپیده باشد. هربار که ماسک تنفسی را میپوشید آن را تست کنید. حتی اگر روز قبل ماسک تنفسی به خوبی جا بجا بوده باشد، ممکن است روز بعد نباشد. همیشه برای امتحان هر ماسک تنفسی که استفاده میکنید، وقت بگذارید

شما میتوانید چسپیده بودن ماسک را به صورت به 2طریق بررسی کنید:

Wgthas Ch18 Page 269-1.png

طریق اول عبارت از تست فشار "منفی" با امتحان کشیدن هوا به داخل ماسک تنفسی میباشد. اگر هوایی از بیرون وارد نشود، بدان معنی است که احتمالاً خوب چسپیده است. برای اجرای این تست، ماسک تنفسی را بپوشید. کف دست خود را روی تمام مجراهای ورودی هوا از بیرون قرار دهید تا بسته شوند. نفس بگیرید و برای چند ثانیه نفس خود را قید کنید. ماسک تنفسی باید در اطراف صورت بیشتر محکم شود و یک اندازه خود را جمع کند. اگر این حالات در زمانی که نفس میگیرید و نفس خود را قید نموده اید، دوام کند احتمالاً ماسک تنفسی شما خوب چسپیده است.

Wgthas Ch18 Page 269-2.png

طریق دوم انجام تست فشار "مثبت" است که در آن هوا را به ماسک تنفسی اضافه میکنید. اگر هوا خارج نشود به این معنی است که احتمالاً خوب به صورت چسپیده است. دریچۀ خروجی هوا را با کف دست خود بسته کنید و هوای تنفسی را به داخل ماسک بدمید. اگر هوا در داخل ماسک تنفسی باقی بماند، احتمالاً مهر و موم آن خوب است و خوب به صورت چسپیده است. فقط زمانی از تست مثبت استفاده کنید که دریچۀ خروجی هوا به اندازۀ کوچک باشد که یک انگشت یا کف دست شما کاملاً آن را بپوشاند.

ماسک را پاک کنید. پس از استفاده از ماسک تنفسی، فلترها و سایر قسمتهای آن را جدا کنید و ماسک تنفسی را با آب پاک و صابون ملایم خوب شسته و پاک سازید. خوب آن را آبکش کنید. هرگونه بقایا ممکن است بعداً جلد شما را تخریش نماید. بگذارید در هوا خشک شود. اگر صابون ندارید، میتوانید با استفاده از یک تکۀ پاک و مقدار کمی ایزوپروپایل الکول (IPA) نیز برای پاک نمودن آن استفاده کنید. ایزوپروپایل الکول ممکن است به مرور زمان به رابر ماسک آسیب برساند، بنابراین اغلب از ایزوپروپایل الکول استفاده نکنید.

ماسک را حفاظت کنید. ماسک تنفسی را در یک پاکت قرار دهید و آن را در جایی قرار دهید که زیر پا نشود، نشکند یا کثیف نشود.

فلترها را منظم تعویض کنید. فلترها نظر به این که در محل استفاده از آن چقدر مواد کیمیاوی در هوا موجود بوده است، ممکن است برای چند دقیقه یا چند روز دوام بیاورند. حفظ و مراقبت و تعویض فلترها برای کارگرانی که معروض به مقادیر بلند مواد کیمیاوی اند نسبت به کارگرانی که کارهای دیگری را انجام میدهند، به دفعات بیشتری نیاز است. تسمه، والوها و هرچیز دیگری که به خوبی کار نمیدهند، باید تعویض شوند.

a worker wearing a dust mask while using a spray can labeled "Sealant."
از تجهیزات حفاظت شخصی استفاده کنید تا مواد کیمیاوی را از بدن شما دور نگه داشته و مانع ورود آنها به بدن شما گردد.


به صحت خود توجه نمایید. به هر تغییری در صحت خود توجه کنید که ممکن است نشانهای از عدم توانایی ماسک تنفسی شما در محافظت از شما باشد.

  • هنگام استفاده از ماسک تنفسی، در تنفس مشکل دارید یا مشکلات تنفسی شما بدتر میشود.
  • هنگام استفاده از آن ماسک تنفسی، بوی یا ذایقۀ مواد کیمیاوی را احساس میکنید.
  • در داخل ماسک تنفسی گرد و غبار مواد کیمیاوی ویا بقایای مواد کیمیاوی را پیدا میکنید.
  • هنگام پوشیدن ماسک تنفسی، اثرات مواد کیمیاوی را احساس میکنید.
  • هنگام یا بعد از کار احساس بیماری میکنید و علایمی دارید که ناشی از مشکلات مواد کیمیاوی در محل کارتان است.


اگر ماسک تنفسی شما خوب کار نمیکند یا علایمی از قرار گرفتن در معرض مواد کیمیاوی دارید، فوراً به کارفرمای خود اطلاع دهید.



This page was updated:۰۶ Jul ۲۰۲۴