Hesperian Health Guides
آلوده گي هواي داخل خانگ
اعراض ابتدايي مانند: سردردي، بيحالي و ضعف غالبا در مرحلگ اول ظهور كرده، و بعدا مشكلات خطرناک تري مانند آستما، سينگ بغل، برونشيت و سرطان شش بظهور ميرسد. آلوده گي ايجاد شده بوسيلگ دود داخل خانگ، همچنان امكان ابتلأ بگ توبركلوز را نيز افزايش ميدهد. زنان و خوردسالان معمولا بيشتر در معرض دود آشپزخانگ ها قرار دارند. اگر زنان حاملگ بصورت دوامدار با مقدار زيادي دود در تماس باشند، ممكن است فرزندان با وزن بسيار كم را ولادت دهند، كگ سرعت رشد آن كند بوده و از لحاظ يادگيري مشكل خواهند داشت. حتي امكان دارد كگ بگ عقب مانده گي ذهني دچار گردند.
براي كاهش دادن در ميزان آلوده گي هواي داخل خانگ، شما ميتواند بگ اقدامات زير متوصل شويد:
 |
| اگر مرد بيشتر آشپزي كند، ياد مي يرد كه غذا را نسوزاند و آشپز خوبي شود. |
- بهبود تهويگ هواي داخل اطاق ها.
- بهتر كردن وضعيت بخاري ها.
- استفاده از مواد سوخت پاک تر ( فصل 23مراجعگ كنيد.)
- كاهش در مقدار آلوده گي هوا در خارج خانگ.
- آلودگي هوا.
Contents
تهويۀ ضعيف براي صحت مضر است
تهويگ عبارت است از دخول هواي سالم، پاک وتازه بداخل يك محوطگ يا اطاق، و خروج هواي نامطبوی وآلوده از آنجا بگ خارج. اگر سيستم تهويگ در يك مكان نا مطلوب باشد، هواي ناپاک و آلوده بصورت دوامدار درآنجا باقي مي ماند. اين هواي نامطلوب سبب جذب رطوبت شده و بگ رشد نم و پوپنك كمك ميكند. آسانترين راه حل براي كاهش دادن آلوده گي هواي داخل منزل آنست كگ سيستم تهويگ را بهبود دهيم. اگر ميخواهيد بدانيد كگ آيا مسكن شما تهويگ خرابي دارد يا نگ، بگ علايم ذيل نظر اندازي كنيد:
- آيا دود در داخل خانگ باقي مي ماند؟ آيا در وديوار هاي اطاق شما در اثر باقي ماندن دود سياه شده است يا نگ؟
- ايا رطوبت بر روي كلكين ها وديوار ها بملاحظگ ميرسد يا نگ؟
- البسگ، تخت خواب يا ديوار پوپنك يا عرق زده است ؟
- بوي تشناب يا آبراه فاضلاب در خانگ حس مي گردد؟
اگر شما اكثرا درحالت پخت و پز غذا، يا استفاده از گاز، دچار گيجي و بيحالي ميگرديد اين حالت ممكن است نشانگ از تهويۀ خراب منزل شما يا سوراخ بودن وسيلگ گازي باشد.
بهبود وضعيت تهويگ، سبب حل بسياري از مشكلات ميگردد
نديتو، مادر سگ طفل، هر روز صبح را با سرفگ هاي شديد و هراسناكي شروی ميكرد. هر وقت كگ آتش را غرض گرم نمودن آب و پختن غذا روشن ميكرد، خانگ پر از دود شده و بگ نديتو حالت سرفگ و نفس تنگي دست ميداد. هر نفسي را كگ ميكشيد خيلي دردناک و سخت بود. اين دود سبب شد كگ نديتو مصاب آستما شود.
غرض مقابلگ با اين دود كگ سبب مريضي وي شده بود، نديتو و شوهرش ريفا بگ پروژۀ دود وصحت كينيا پيوستند.
ريفا ياد گرفت كگ سطح دود توليد شده در خانگ خود را اندازه نمايد و بدين نتيجگ رسيدكگ ميزان آن خيلي ها مضر است. ريفا و نديتو تصميم گرفتند براي كاهش دادن سطح دود، تغييراتي را در زندگي خود اعمال نمايند.
كاركنان پروژه بگ نديتو كمك كردند تا يك سرپوش جديدي براي سقف اجاق پخت وپز خود ساختگ و يك دود كش را براي هدايت كردن دود بگ خارج خانگ جابجا سازد. همچنان ريفا كلكين هاي بزرگتر و بهتري را در اطاق هاي خود نصب كرد تا تهويگ بهتر صورت گيرد.
اكنون با موجوديت مقدار كمتر دود در خانگ آنها، وقت بيشتري را ميتوانند بدون دغدغگ با خانوادۀ خود بگذرانند. همچنان براي نديتو چانس آن ميسر گرديده است كگ بگ اطراف منزل خود بهتر نگاه كرده، از نعمت روشنايي بيشتري در داخل اطاق ها بر خوردار شده و آسانتر بگ كار مهر ه دوزي خود بپردازد.
قبل از وقوی اين تغييرات، ريفا معمولا خود را از آشپزخانگ دور نگهميداشت. اما وي اكنون هر روز صبح هنگام طلوی آفتاب از خواب بيدار شده و آتش را روشن ميكند تا حرارت كافي براي جوشانيدن آب و تهيگ چاي، بدست آيد. نديتو حالا بيشتر آسوده خاطر است، چون ديگر مجبور نيست هر روز صبح تمام كار ها را خود انجام دهد. سقف و دود كش جديد، مقدار دود داخل آشپز خانگ را كاهش داده و نديتو بگ مقدار كمتري ذرات مضر معروض است. حجم پاک كاري وي نيز كاهش يافتگ است. سرفگ هاي وي اكنون كمتر معمول است. گرچگ ريفا ونديتو مجبور شدند مخارج سقف و دود كش جديد را بپردازند، اما صحت ايشان و خانواده بمقدار زيادي از خطر نجات يافتگ است. صحتمند بودن سطح زندگي شانرا نيز بهتر ميسازد، بهمين خاطر مقدار پولي را كگ بخاطر خريد سپر و دود كش جديد پرداختگ اند، نوعي سرمايگ گذاري براي افزايش سطح سلامتي شان در آينده ميدانند.
بهبود تهويگ هواي داخل اطاق ها
مسموميت با كاربن مونو اكسايد (CO)
اجاق ها يا بخاري هاييكگ گاز طبيعي، پتروليوم مايع، نفت، تيل خاک، ذغال سنگ، ذغال يا چوب را ميسوزانند ممكن است كاربن مونو اكسايد را توليد كنند، كگ يك گاز خيلي زهري، بدون رنگ، بوي و طعم است. اين گاز همچنان بوسيلۀ موتر ها نيز توليد ميشود. مردم اغلب براي نگهداشتن حرارت و مصرف مقدار كمتر مواد سوخت اتاق را بصورت مكمل بستگ مينمايند. اما گرم نمودن اتاق بدون تهويگ ميتواند خطرناک باشد. در يك محيط ايكگ تهويۀ ضعيف داشتگ باشد كاربن مونو اكسايد ميتواند سبب ناراحتي و خيم و يا مرگ گردد.
علايم
مسموميت با كاربن مونواكسايد ابتدا بشكل سرما خورده گي يا ظاهر ميشود اما بدون تب. علايم آن شامل: سردردي، ضعف، نفس كوتاهي، دلبدي، و بيحالي ميباشد.
وقايه
بهترين راه جلوگيري از مسموميت با كاربن مونو اكسايد آنست كگ مطمئن گرديد خانۀ شما بهترين شكل تهويگ را دارد. نل هاي دود كش را غرض پيدا كردن شكستگي، پاره گي، بندش يا دود گرفتگي، پوسيدگي و سستي بدرستي چك كنيد. هر گز در خانگ، موتر، خيمگ ، محوطگ يا مكان ايكگ تهويۀ نامطلوب دارد از سوختاندن مستقيم چوب، تيل يا گاز وغيره استفاده ننماييد. هيچ وقت از وسايل گازي مانند اجاق ها، تابگ ها يا رخت خشك كن در داخل اطاق ها براي گرم كردن استفاده نكنيد. از كاربرد وسايل تيل سوز و ماشين ها در محوطگ هاي بستگ خود داري كنيد. اگرچاره اي جز استفاده از آنها نداريد، مطمٌن شويد در جايي قرار دارند كگ تهويۀ مناسب داشتگ و دود توليد شده از آنها بگ بيرون از محوطگ هدايت ميگردد.
س رت كشيدن
دود كردن تنباكو سبب ايجاد مشكلات صحي زيادي هم براي شخص سگرت كش و هم براي اطرافيان وي ميشود (چون در معرض دود سگرت ميباشند.) عمده ترين امراضيكگ بگ اثر كشيدن سگرت بوجود مي آيند، عبارتند از:
- مشكلات تنفسي وخيم، مانند سرطان ششها، آمفيزم، و برونشيت مزمن.
- امراض قلبي، حملات قلبي، سكتگ قلبي و فشار خون بلند.
- سرطان دهن، گلو، گردن و مثانگ.
تنفس دود بصورت غير فعال يا منفعل (Passive Smoking)
مخلوطي از دود است كگ از سگرت، پايپ، و سيگار ها توليد ميشود، بهمراه مقدار دودي كگ شخص سگرتي با تنفس خود بگ بيرون دفع ميكند. اين دود دست دوم براي همگان مضر است، خصوصا براي كسانيكگ همراه اشخاص سگرتي زندگي مي نمايند و در معرض آن قرار دارند، خصوصا اطفال ايكگ بيشتر آسيب پذير اند. اين دود بهمان اندازه كشيدن سگرت ميتواند خطر ناک باشد.
براي توقف دادن يا كمك نمودن به اشخاص معتاد به س رت چه كار بايد كرد
كسانيكگ بصورت مداوم سگرت ميكشند، بگ ماده خاصي كگ در تركيب تنباكو وجود دارد و بنام نيكوتين Nicotineياد ميشود معتاد ميشوند. اگر ايشان سگرت نكشند، اعصاب شان خراب شده يا احساس مريضي ميكنند. همانطوري كگ همگ سگرتي ها ميدانند، توقف دادن آن بسيار مشكل است چون نيكوتين موجود در آن بسيار اعتياد آور ميباشد..
چون كمپني هاي توليد كننده سگرت از روش ها وتاكتيك هاي تبليغاتي بسيار پيشرفتگ اي استفاده ميكنند، بسياري از مردم در سنين نوجواني شروی بگ كشيدن سگرت مينمايند، و از سبب اعتياد بگ نيكوتين بگ كشيدن سگرت ادامگ ميدهند. كمپني هاي سگرت سازي استدلال ميكنند كگ كشيدن سگرت يك انتخاب فردي است و اعتياد نيست. اين واقعيت نيست. فهميدن اينكگ سگرت كشيدن يك اعتياد مضر است و يك انتخاب شخصي نيست ، اولين قدم در راه ترک آنست.
تكرار بي مقدمگ شعار " سگرت نكشيد" بصورت خيلي نادر ممكن است مؤثر واقع شود. بعضي از راه هاي شكستن عادت بگ سگرت و خلاصي از شر آن ميتواند قرار ذيل باشد:
- هر وقت بگ سگرت تمايل پيدا ميكنيد، يك نفس عميقي بكشيد.
- بصورت روزانگ ورزش كنيد.
- اعتياد بگ سگرت را با عادت هاي سالم معاوضگ كنيد، مانند نوشيدن چاي يا قدم زدن.
- مقدار زياد مايعات وآب بنوشيد تا نيكوتين زودتر از بدن شما دفع گردد.
- از دوستان وفاميل خود كمك بخواهيد
توبركلوز (سل)
توبركلوز مريضي است كگ بيشتر از همگ جا بگ شش ها صدمگ وارد ميكند. اين مرض خيلي ساري بوده وبگ آساني از يك شخص بگ شخص ديگر انتقال مي نمايد، زيرا فرد مصاب بگ توبركلوز سرفگ نموده واجرام را بگ هوا منتشر ميسازند. اين اجرام بگ مدت چندين ساعت فعال بوده و درصورتيكگ توسط شخص ثاني تنفس گردد وي را مبتلأ بگ مرض ميكند. مرض توبركلوز عموما در جاهاي مزدحم مانند: محل سكونت پر جميعت، كارخانجات، كمپ هاي كارگران، محابس، كمپ مهاجرين وغيره كگ از تهويگ خوبي بر خوردار نيستند، بگ ساده گي و آساني انتشار نموده و سبب توليد مرض سل ميگردد.
چه اشخاصي به توبركلوز مبتلأ مي ردند؟
بسياري مردم ميكروب توبركلوز را در بدن خويش دارند اما تنها 2نفر از 24نفر مريض ميشوند. اشخاصي كگ قبلا از سبب مصاب بودن بگ مريضي هائي مانند آستما، ملاريا، اچ آي وي/ ايدز ضعيف شده اند ويا اگر خيلي جوان، خيلي مسن و يا مصاب سوء تغذي باشند، بيشتر بگ توبركلوز مصاب ميشوند. دود كردن تنباكو و تنفس هواي آلوده خطر ابتلأ بگ توبركلوز را افزايش ميدهد.
علايم
توبركلوز مريضي قابل علاج است، درصورتيكگ در مراحل ابتدايي وبصورت كامل تداوي گردد. فرد مبتلا بگ توبركلوز ممكن است تمامي يا بعضي ازين اعراض وعلايم را در مراحل اول مريضي با خود داشتگ باشد:
- سرفگ دوامدار كگ بيشتر از سگ هفتگ دوام نمايد، اين سرفگ ها اغلب صبحانگ در هنگام بيدار شدن از خواب شديد تر ميباشد.
- تب خفيف و عرق شبانگ.
- درد سينگ و قسمت بالاي كمر.
- باختن وزن بگ صورت دوامدار و ضعف فزاينده
اطفال خوردسال ممكن است مصاب بگ تب متناوب، كاهش وزن ثابت، موجوديت تورم در گردن يا شكم و پوست روشنتر از حد معمول باشند.
تداوي
 |
| اشخاص مبتلأ به توبركلوز بايد دهن خود را در هن ام سرفه كردن گرفته و نبايد روي زمين تف كنند. |
اگر شما فكر ميكنيد بگ توبركلوز مبتلأ هستيد، دهن خود را درهنگام سرفگ كردن با يك تكگ يا لباس تان بپوشانيد، تا از سرايت مرض بگ اشخاص ديگر جلوگيري شده بتواند. همچنان دستان خود را بگ صورت منظم بشوييد. بصورت هرچگ عاجلتر بگ يك كلينيك صحي مراجعگ كنيد. اگر كاركن صحي وجود توبركلوز را در بدن شما تأييد كرد، ضرور است تا دوره تداوي طبي خود را شروی كنيد. كسانيكگ مبتلأ بگ توبركلوز يا سل اند، بايد سگ يا چهار دوا را براي دوره شش تا دوازده ماهگ اخذ نمايند (در افغانستان دوره آن بصورت اوسط هشت ماهگ است.) اگر كسي در خانگ مبتلا بگ توبركلوز باشد، در آنصورت:
- تمامي فاميل را براي شناسائي مريضان توبركلوز معاينگ كنيد. اگر كسي مريضي را داشت تداوي آنرا شروی كنيد.
- همگ اطفال را در مقابل توبركلوز واكسين نماييد (اطفال زير يكسال.)
- هركسيكگ توبركلوز دارد بايد جدا از اطفال خوابيده و غذا بخورد، درصورتيكگ شخص مبتلا سرفگ داشتگ باشد.
توبركلوز در محلات كار و مكان هاييكگ از تهويگ خوبي برخوردار اند كمتر مشكل ساز است. اما تا زمانيكگ اجرام مرضي در ميان مردم و محيط موجود است، توبركلوز يك تهديد است. كاهش دادن فقر و دادن تعليمات صحي تا مردم بفهمند كگ چطور توبركلوز را شناسائي نموده و تداوي نمايند بهترين راه توقف انتشار مرض است. براي كسب معلومات بيشتر در مورد اعراض و علايم مرض سل و راه هاي مقابلگ و وقايگ از آن، ميتوانيد بگ كتب طبي مراجعگ نموده و يا از منابعي مانند كتاب Where There Is No Doctor ("آنجا كه داكتر نيست") استفاده نماييد.