Hesperian Health Guides
اجاق هاي بهبود يافتگ
اجاق ها ايكگ دود بيشتر توليد ميكنند، مشكلات صحي زيادتري را در قبال دارند. كاهش در ميزان دود توليد شده در اجاق ها، بگ بهبود صحت خانواده در مجموی كمك ميكند.
نوی اجاقي كگ در يك فاميل استفاده ميشود ارتباط بگ فكتور هاي متعددي دارد. مثلا: چگونگ غذايي توسط فاميل پختگ ميشود، چگ نوی ماده سوختي مصرف ميشود، مواد سازندۀ اجاق چي است و يا سنت ها و روش هاي بومي غذايي چگونگ است. براي حل اين مشكل و از بين بردن آلوده گي هواي داخل خانگ ها، انكشاف دهنده گان صحي و كاركنان اجتماعي نياز دارند كگ با كمك يكديگر بهمراه مردم در از بين بردن اين مشكل بصورت مشترک اقدام نمايند. تنها راه عملي عبارت از ترويج اجاق ها ايست كگ آشپزها را راضي كرده، سوخت كمتري مصرف كند و دود را بگ حد اقل ممكن كاهش دهد.
Contents
زنان با بهبود اجاق ها يا داش هاي خويش، مصرف سوخت و طعم غذاهاي خود را بهتر ميكنند
آينز (Inez) مانند بسياري از زنان گواتيمالا، در اجاق هاي دست ساز آشپزي ميكرد. اين اجاق ها چوب زيادي را مصرف نموده و دود آن تمامي آشپزخانگ را پر مينمود. هنگاميكگ مؤسسۀ سازندۀ اجاق هاي بهبود يافتگ بگ شهر آنها آمد، آينز بهمراه زنان ديگري بگ آنها مراجعگ كرد تا بشنود كگ آنها چي چيزي را توصيگ ميكنند.
مؤسسۀ متذكره موفق شده بود كگ اجاق ها ايرا طراحي كند كگ چوب كمتري را مصرف كرده، دود كمتري توليد نموده و از همگ مهمتر خرج ساخت آن بسيار كم بود. آنها از مردم پرسيدند كگ آيا ميخواهند از روش آنها استفاده كنند. آينز آماده گي خود را اعلام نموده و داوطلب اين مهم شد.
آينز با كمك همسايگ و كاركنان مؤسسگ، دست بكار شدند و از گل وكاه (كاه گل) مخلوطي را بوجود آورده و از آن در ساخت اجاق (يا داش) جديد كار گرفتند. همچنان مؤسسگ جالي فلزي مخصوصي را كگ بر روي اجاق گذاشتگ ميشد، فراهم نمود تا از آن در پخت نان استفاده شود. كنده هاي چوب بگ قطعات كوچكي تقسيم شده و اجاق يا داش بوسيلگ آن گرم ميشد. كار آن خيلي عالي بود! آينز دانست كگ اين اجاق مقدار بسيار كمتري چوب را بمقايسۀ نوی قبلي مصرف ميكند، تا غذا بپزد. همچنان دودكش نصب شده بر فراز آن دود توليد شده را بگ خارج از منزل هدايت ميكرد. اما بعد از صرف فقط چند بار غذا، آينز وفاميلش متوجگ شدند كگ نان هاي پختگ شده در اجاق جديد، مزه و طعم نوی قبلي را ندارد.
چند ماه بعد، هنگاميكگ افراد مؤسسگ متذكره بازگشتند،آينز بخاطر خدمات انجام يافتگ از ايشان تشكر زيادي كرد. اما، بعدا با صداي آهستگ اي از ايشان سوالي را مطرح كرد " فقط يك مشكل با اجاق جديد وجود دارد: نان ها ايكگ در آن پختگ ميشود خيلي مزۀ بدي دارد. " شخص مسؤل بگ آينز گوش فرا داده واز وي در مورد علت مشكل پرسيد. " اجاق قبلي ازگل كوزه گري ساختگ شده بود، شايد علت مشكل اين باشد ".
بعد از ظهر همان روز، آينز بهمراه همسايگان و افراد مؤسسگ ابتكار جديدي بگ خرج دادند: جالي روي اجاق را كگ از فلز ساختگ شده بود برداشتند و از گل كوزه گري اجاق ديگري براي آن ساختند. سپس گذاشتند كگ بمدت چندين روز خشك شود. بعد از چند روز آينز اجاق را روشن كرد وگذاشت تا بصورت آهستگ گرم شود، درعين حاليكگ دخترش خمير ها را آماده مي ساخت. قالب گلي را روي اجاق گذاشتگ و فرصت داد تا خوب گرم شود. بعد از اينكگ نان ها بالاي آن پختگ شدند، مقداري دربين خانواده تقسيم شد. نتيجگ كاملا عالي بود: نان طعم قبلي خود را گرفتگ بود! اكنون، فاميل آينز از اجاقي برخوردارند كگ واقعا بهبود يافتگ است.
يك اجاق خوب چ ونه كار كند
درينجا طريق بسيار ساده اي ذكر شده است تا بتوان عملكرد يك اجاق را بهبود بخشيد. نتيجتا سوخت كمتري مصرف شده، دود بگ حد اقل رسيده و غذا بهتر و سريعتر پختگ شود.
ميكانيزم كار اجاق هاي خوب و بيرون شدن دود
 |
 |
< |
| خوب: اجاق را در نزديكي حد اقل دو كلكين قرار دهيد. جريان هوا از دوسمت بگ سوختن بهتر مواد تسخيني كمك ميكند. | بهتر: يك هواكش را در بالاي سر اجاق قرار دهيد تا دود حاصلگ را بيرون كند. موجوديت يك منفذ در سقف يا ديوار ها تا اندازه اين مشكل را حل كرده ميتواند. | بهترين: اجاقيكگ دود كش بگ آن متصل باشد كگ تمامي دود توليد شده را بگ خارج از آشپزخانگ و منزل هدايت كند. |
بهبود كار اجاق هاي با سر باز (آزاد)
ساده ترين نوی اجاق ها، انواعي اند كگ بنام اجاق هاي سرباز شناختگ ميشوند. بعضا بنام اجاق هاي ( سگ سنگ ) نيز معروف اند. دليل آن اينست كگ در قسمت هاي زيادي از دنيا اين نوی اجاقها را با چيدن سگ سنگ بگ دور مادۀ سوختي يا ظرف غذا پزي، تيار ميكنند.
با آوردن تغييرات جزيي، ميتوان اين نوی اجاق ها را مصؤن تر، كم دود تر و كم مصرف تر ساخت. بطور مثال: استفاده از قطعات خوردتر كنده هاي چوب، كگ خشك بوده و " سبز " نباشند، دود بمراتب كمتري توليد ميشود. ايجاد يك محوطگ يا ديوار حفاظتي سنگي يا گلي در اطراف محوطگ آتش، از مشكلات ناخواستگ جلوگيري نموده و آتش سوزيها خانگي و سوختگي هاي جسمي را وقايگ ميكند.
 |
 |
| اگر فقط يك انجام كنده ها بسوزد، آتش پاك وكم دود توليد ميشود. | اگر تمام قسمت هاي كنده همزمان شروع به سوختن كنند، دود زياد توليد مي ردد. |
اجاق گلي ساده
ساخت يك اجاق گلي مجهز بگ يك چوكات فلزي كگ مواد سوخت را از روي زمين جدا كند، مصرف بسيار كمي دارد. اين نوی اجاق ها مواد سوخت را بهتر مصرف كرده و حرارت بيشتري توليد ميكنند، و درضمن چوب كمتري بكار دارند.
براي ساختن يك اجاق گلي بگ اقلام ذيل ضرورت داريم:
- شش حصگ ريگ ميده
- چهار حصگ گل كوزه گري يا رس
- مقداري بورۀ اره ويا كاه ريزه ريزه شده
- حجم كافي آب براي آماده كردن گل. قابل ذكر است كگ گل بايد بگ اندازۀ سخت باشد كگ بتوان از آن يك حلقگ ساختگ واز هم نپاشد
 سوراخ ذيل به هوا اجازه ميدهد تا بداخل آتش رفته وبه سوختن بهتر هيزم كمك كند.
سنگ هاي بلند تر از هيزم.
|
 يك فاصله (عرض ان شت خورد) بين ديگ و اجاق باشد تا حرارت بهتر به جداره ها برسد.
جالي فلزي تحت هيزم به جريان هوا كمك ميكند.
ديگ غذا داخل حلقه گلي گذاشته ميشود.
|
ديگ ها ايكه از چوب يا گياه خشك ساخته ميشوند، سبب حفظ سوخت ميشوند
اين نوی ديگ يا محفظگ براي پختن غذا هاي دير پز مناسب ميباشند (مانند لوبيا، گوشت يا برنج)، و همچنان خصوصيت گرم نگهداشتن غذا را براي مدت طولاني تري دارند. اين ديگ ها معمولا از چوب يا گياه خشكيده يا مادۀ عايق ديگري ساختگ شده ميتوانند. مثلا شما ميتوانيد اين نوی ظروف را از كاغذ كارتن، يا سبد هاييكگ با اخبار پر شده اند نيز بسازيد. راه ساده تر آنست كگ ديگ معمولي خود را در يك سبد گذاشتگ و دور آن تكگ بپيچانيد.
بعد از ينكگ ديگ غذا بر روي اجاق معمولي بمدت چند دقيقگ بگ جوش آمد، آنرا داخل وسيلۀ متذكره قرار دهيد. غذا داخل ديگ بمدت دو ساعت بعدي نيز بگ پختگ شدن ادامگ ميدهد. هرچگ غذاي بيشتري در داخل ديگ باشد، حرارت بهتر حفظ شده ميتواند. بهمين خاطر است كگ ميتوان گفت اين وسيلگ براي گرم نگهداشتن مقدار كم غذا مناسب نيست..
 ماده عايق (اما نه پلاستيك و نه اسفنج)
ديگ غذا پز با سرپوش
كس
|
 سرپوش سبد
ديگ غذا پز با سرپوش
تكه داخل سبد براي ثابت نمودن محل ديگ
ماده عايق كه برروي سرپوش ديگ انداخته ميشود
|
| يك ديگ گياهي كه با كارتن ساخته شده است. | يك ديگ گياهي كه با سبد ساخته شده است. |
اجاق فلزي بهبود يافته
اجاق راكتي ،(Rocket Stove) يكنوی وسيلۀ پخت وپز كوچك ايست كگ از فلز ساختگ شده و در مواقع اضطراري و بصورت موقتي استفاده ميشود. مثلا: در كمپ مهاجرين يا جاييكگ مردم دسترسي بگ اجاق مكمل يا ثابت ندارند. اين نوی اجاق مواد سوخت را بصورت پاک و بدون دود ميسوزاند. ساخت اين نوی وسيلگ با وسايل ارزانقيمت و قابل دسترس در همگ جا امكان پذير است.
