Hesperian Health Guides
چاه های محافظت شده
يك چاه زماني مفيد است كگ مردم بتوانند از آن آب بكشند. بهترين چاه براي هر جامعگ ارتباط بگ عمق آب زيرزميني و ابزار در دسترس براي حفر، برمگ كردن و ساختن يك چاه دارد. در بسياري از واقعات، چاه هاي كم عمق در مناطقي كگ مردم با سطل آب ميكشند ممكن بهتر از چاه هاي عميق كگ ضرورت بگ پمپ دارد باشد. چندين چاه كم عمق بهتر از يك چاه عميق است، زيرا اگر يك چاه خشك شود چاه هاي ديگر هنوز آب ميتواند فراهم كند.
 |
| زمانيكه مردم در لبه چاه ها ايستاده ميشوند و يا از سطل هاي ناپاك استفاده مينمايند، آب چاه ميتواند غير محفوظ شود. |
Contents
قدمه ها براي داشتن چاه ها و مجرا هاي آب محفوظ تر
قبل از حفر يك چاه تعيين اين كگ آيا چگ نوی چاهي نيازمندي هاي هر شخص را بر آورده ميكند، ضروريست.
چاه هاي آب غير محفوظ ميگردند اگر:
- بسيار نزديك بگ چاهاي بيت الخلاء، فاضلاب، محل جمع آوري آشغال ها، طويلگ حيوانات حفر گردد. حد اقل 30 متر فاصلگ بين شان وجود داشتگ باشد.
- نزديك فعاليت هاي صنعتي مانند استخراج معادن يا چاه نفت، كشتزار هاي كگ در آنجا مواد ضد آفات كيمياوي يا كود كيمياوي استفاده ميشود و در محل تجمع زبالگ ها حفر شود.
- جائي كگ آب زائده يا آب هاي سطحي ميتوانند بگ داخل چاه ها سرازير شوند، حفر شود.
چاه هاي كگ با دست حفر شده، ميتوانند آب خوب و محفوظ را تهيگ نمايند. اما اين آب ميتواند بزودي خشك يا آلوده گردد. در جريان فصل هاي باراني، آب هاي جاري سطحي ميتواند بداخل چاه ها نفوذ نموده كگ با خود ميكروب ها و ديگر مواد آلوده كننده را بداخل چاه انتقال دهد. افراد و حيوانات كگ از اين آب استفاده مينمايند، ميكروب ها را توسط پاهايشان بداخل چاه انتقال داده ميتوانند. سطل ها و ريسمان ها كگ در سر چاه و يا اطراف آن گذاشتگ ميشود نيز ميتواند ميكروب ها را جمع كند و بگ آساني آب داخل چاه را با داخل شدن بگ چاه آلوده كنند.
ابتكارات ساده ميتواند از آلودگي جلوگيري كند. بطور مثال، مطمئن سازيد كگ تنها سطل ها و ريسمان هاي پاک داخل چاه ميشود. اطراف سر چاه و قسمت فوقاني چاه را از خشت پختگ و يا كانكريت، ناي يا چك سمنتي بسازيد تا آب محفوظ تر گردد. پختگ كاري داخل چاه نيز كمك ميكند كگ كمتر خشك شود يا فرو بريزد و اجازه ميدهد عميق ساختگ شود تا آب بيشتري را در خود نگهدارد (راي معلومات بيشتر در مورد بعضي از روش هاي بهتر ساختن چاه ها بگ تصاوير بعدي مراجعگ كنيد.) قبل از برمگ نمودن چاه هاي جديد و يا با انجام كارهاي پر هزينگ در سيستم هاي آب، ابتكارات كوچك ذيل را براي محفوظ ساختن منابع آب تان در نظر گيريد.
ابتكارات در مجرا هاي باز آب |
|
| پله هاي سن ي بداخل مجراي آب بسازيد تا كه شخص بتواند بدون اينكه تر شود، از يك پله بالاتر آب بردارد. هميشه از آخرين پله خشك استفاده كنيد. هرگز بداخل آب قدم ن ذاريد |
سطح آب پايين
|
|
سطح آب بلند
|
|
اصلاحات در چاه هاي ابتدايي و دهانه هاي چاه |
|
|
|
| 1. چاه اصلاح نشده | 2. دهانۀ چاه بلند ساختگ شده تا از جريان آب محافظت گردد |
|
|
| 3. دهانۀ چاه توسط بيرل و سرپوش بستگ شده است | 4. قسمت بالايي توسط خشت و سرپوش محفوظ شده و يك ساختمان كوچك براي دور رفتن آب اضافي در اطراف آن ساختگ شده |
|
|
| 5. يك چقري محافظت شده با ساختمان اطراف چاه براي دور شدن آن اضافي و عدم تجمع آب | 6. يك چقري محافظت شده با ساختمان اطراف چاه براي دور شدن آن اضافي و غرس نهال ها در اطراف چقري |
چاه آب خانواده را محافظت كنيد
بسياری از جوامع چاه های لوله ای (tube wells) یا چاه های برمه ای با پمپ دارند که توسط دولت یا نمایندگي های مؤسسات بين المللي ساخته شده است. این چاه های عميق و سربسته آب را از آلوده شدن توسط انسانها و حيوانات محافظت ميكند. اما سالها بعد از اینكه برمه شد، اکثریت این چاه ها دیگر قابل استفاده نيست زیرا که پمپ ميشكند، یا وسایل اضافي پمپ در دسترس نميباشد، یا کسانيكه ميدانند آنرا چگونه ترميم کنند رفته اند. این حالت منتج به عدم آبرساني آب پاک بصورت منظم ميشود. مردم باید فاصله های دوری را طي نمایند یا که از آب های سطحي آلوده برای مرفوع ساختن نيازمندی های شان استفاده کنند. در بعضي قسمت های افریقا جای چاه های حفاظ دار خانواده را چاه های پيپ دار ميگيرد.
یک چاه محافظه شده عبارت از یک حفره کنده شده توسط دست با پخته کاری داخل چاه، پوشش کانكریتي، یک چرخ چاه برای کشيدن آب و یک ساختمان ساده اطراف چاه برای دور رفتن آب اضافي و جلوگيری از داخل شدن آن به چاه است. هر یک این چيز ها از چاه محافظت ميكند. در موجودیت همۀ این ها و کشيدن محتاطانه آب، چاه خانواده ميتواند بسيار محفوظ باشد.
جائيكه چاه بايد حفر شود
زمانيكه یک چاه را حفر ميكنيد، بهترین علامت برای موجودیت آب عبارت از موجودیت چاه های دیگر در نزدیكي و اطراف آن ميباشد. اما اگر چاه های دیگر عميق و برمه ای باشد، آب زیر زميني ممكن بسيار عميق باشد و نتواند که با دست حفر شود. علامت خوب دیگر موجودیت نباتات در جریان سال است که برای حيات شان آب فراوان ضرورت دارند. ساحات پایين احتمال بيشتر دارد که آب داشته باشد نسبت به ساحات بلند. اما درصورت حفر یک چاه در منطقه ایكه در سطح پایين قرار دارد، ضرورت خواهد بود که از جریان آب باران محافظت شود.
آستر چاه
در زمين سخت ستر نمودن چاه ضروری بنظر نميرسد. اما عاقلانه خواهد بود که حد اقل یک تا دو متر پایين تر از سطح زمين برای پيشگيری از فروریختن چاه ستر شود. اگر بقيه قسمت های چاه ستر شود، منبع آب را بيشتر قابل اطمينان ميسازد. اما مشكل خواهد بود که بعداً چاه عميق تر حفر شود. چاه ميتواند توسط سنگ یا تخته سنگ، خشت پخته و یا کانكریت ستر شود.
 |
 |
| ا الي دو متر از قسمت فوقاني چاه استر شده | چاه كاملاً استر شده |
طريقۀ ساختن يك سرچاهي براي چاه
 |
| يك قالب براي قسممت سرچاه بسازيد. |
 |
| براي سوراخ، سيم هاي تقويتي در در قالب را جابجا كنيد |
 |
| سرچاهي را ريخت نموده و حلقه محافظتي را تشكيل دهيد |
 |
| حلقه محافظتي را شكل بدهيد |
 |
| سرچاهي را بجايش قرار دهيد |
زمانيكگ يك چاه پختگ كاري شد، قدم بعدي ساختن يك سرچاهي كانكريتي است. اين سرچاهي در پيشگيري از ريختن آب اضافي و افتادن اشياء بداخل چاه كمك ميكند. همچنان سرچاهي چاه را براي اطفال محفوظ تر ميسازد و هم يك جاي پاک براي گذاشتن سطل در هنگام گرفتن آب فراهم ميسازد.
- سرچاهي بايد اندازۀ قسمت فوقاني پختگ كاري داخل چاه باشد. يك جاي هموار را براي ريختن كانكريت سرچاهي پاک نموده و يك دايرۀ را بگ اندازه سرچاهي ترسيم كنيد. يك حلقگ خشت را در اطراف دايرۀ ترسيم شده قرار دهيد. اين حلقگ قالب سرچاهي ميباشد.
- يك سوراخ را جهت داخل و خارج شدن سطل بداخل چاه و يا قرار دادن پمپ در سرچاهي ايجاد كنيد. اندازۀ سوراخ سرچاهي مربوط بگ نوی سطل و يا واترپمپ مورد استفاده ميباشد اما عموماً سوراخ بايد بگ اندازۀ يك سطل ده ليتره بزرگ باشد. يك قطي حلبي كگ بگ اندازه كافي بزرگ باشد و سطل را اجازۀ عبور دهد نيز ميتواند در ايجاد سوراخ استفاده شود.
- سيم هاي تقويتي (3mm)را در داخل قالب سرچاهي بصورت جالي بگ فاصلگ هاي 10cm قرار دهيد.
- جالي سيم هاي تقويتي را از قالب كشيده و كانكريت را تهيگ كنيد. براي تهيگ كانكريت سگ قسمت ريگ درشت ، دو قسمت ريگ ميده (نرم) شستگ شده دريايي و يك قسمت سمنت استفاده كنيد. اگر ريگ درشت در دسترس نبود از چهار قسمت ريگ ميده شستگ شده دريايي و يك قسمت سمنت استفاده كنيد. كانكريت را تا نيمگ داخل قالب بريزيد. جالي سيمي را داخل كانكريت مرطوب جابجا كنيد. بعداً مقدار باقيمانده كانكريت را داخل قالب ريخت نموده و توسط يك چوب سطح آنرا هموار كنيد.
- سرچاهي را بمدت يك ساعت بگذاريد كگ سخت شود. قالب قطي حلبي را خارج نموده و سوراخ مركزي را توسط ريگ نرم مرطوب پر نماييد. قالب را دوباره روي ريگ هاي نرم گذاشتگ و اطراف آنرا خشت بچينيد. بين خشت ها و قالب 75mmفاصلگ بگذاريد. اين فاصلگ بين خشت ها و قالب را كانكريت ريخت كنيد و براي يك ساعت بگذاريد تا سخت شود. بعد از يك ساعت خشت ها و قالب حلبي را دور نماييد و حلقگ محافظتي را شكل دهيد. براي محافظت بيشتر از چاه روي حلقگ محافظتي يك سرپوش حلبي كگ بصورت كامل روي آن قرار بگيرد بسازيد.
- سرچاهي را بگذاريد كگ در طي شب سخت شود و براي پنج روز آنرا مرطوب نگهداريد تا اينكگ خوب سخت شود. پيش از اينكگ سرچاهي را روي چاه بگذاريم، مقاومتش را تست كنيد. بعد از اينكگ براي 7روز يا بيشتر گذاشتيد كگ سخت شود، چهار قطعگ چوب را كگ داراي ارتفای 2الي 2انچ باشد در چهار گوشگ سرچاهي قرار دهيد تا كگ از زمين بلند تر قرار بگيرد. بعداً روي سرچاهي جست و خيز كنيد. يك سرچاهي خوب حتي با جست و خيز چندين نفر هم نخواهد شكست. بعداً روي حلقۀ فوقاني چاه يك مقدار ريگ و سمنت تهيگ شده را هموار نموده و سرچاهي را با احتياط روي آن قرار دهيد.
چرخ چاه، سطل و زنجير
چرخ چاه عبارت از يك ميلگ مناسب با يك دستگ كگ بالا كشيدن سطل را آسان ميسازد و جايي را براي پيچيده شدن زنجير و يا ريسمان فراهم ميسازد، ميباشد. اگر بعداً بگ چاه پمپ جابجا شود، چرخ چاه ميتواند بگ آساني برداشتگ شود. يك سطل را در نهايت زنجير و يا ريسمان بستگ نماييد. زنجير بهتر است زيرا كگ ميكروب هاي كمتري ميتواند روي آن رشد نمايد. اما گرانقيمت است. ريسمان ارزانتر بوده و اگر تخريب شود بزودي ميتوان تبديل نمود.
 پایه های چلرخ چلاه را در بلين کانكریلت در دوطرف چاه قرار بدهيد.
یک شياری را در پایله بلرای گذاشتن چرخ چاه ایجاد کنيد.
|
 در قسمت فوقاني پایه پيچ نصب کنيد تا در هنگام چرخيدن چرخ چاه، از بيجا شدن آن جلوگيری کند.
|
| اين ديزاين پايه هاي چوبي را براي چرخ چاه نشان ميدهد كه بزمين نصب ميشود. پايه ها ميتواند از خشت نيز ساخته شود. | |
ساختمام آبرو اطراف چاه براي دور شدن آب اضافي
ساختمان آبرو، آب اضافي را از اطراف ساحۀ چاه بگ بيرون هدايت ميكند. اين عمل از گل آلود شدن اطراف چاه و تكثر ميكروب ها و حشرات جلو گيري ميكند. ميكروب ها ميتوانند در داخل درز ها رشد كنند، لذا مهم است كگ ساختمان آبرو بصورت بسيار خوب ساختگ شود.
حفظ و مراقبت چاه
در صورتيكگ سطل ها ، ريسمان و يا زنجير كثيف و آلوده بداخل چاه فرو برده شود، آب چاه بگ آساني ملوث ميشود. براي اينكگ آب چاه را پاک نگهداريد، يك سطل را بگ ريسمان بستگ نماييد و براي پر نمودن ظرف هاي ديگر از آن استفاده كنيد. شستن دستها قبل از كشيدن آب و ساختن يك حصار براي دور نگهداشتن حيوانات از چاه نيز در پيشگيري از آلودگي كمك ميكند. شما نيز ميتوانيد آب چاه را محافظت كنيد در صورتيكگ:
نل آب عمومي بما سيستم تخليه |
 |
چاه فاضلاب جذب كننده
سنگ هاي بزرگ
ريگ درشت
ريگ نرم (ميده) |
شما نيز ميتوانيد آب چاه را محافظت كنيد در صورتيكگ:
- سر چاهي هميشگ سرجايش قرار داشتگ باشد.
- اطراف چاه و كانال آبرو هميشگ پاک باشد.
- دستگ چرخ چاه چرب شود تا استفاده از آن آسان شود.
- اطفال را اجازه ندهيد تا با چاه و يا واترپمپ بازي كنند.
- محل را حصار نماييد تا مواشي دور نگهداشتگ شوند.
- يك نفر را براي محافظت از چاه بگماريد
آب ريخته شده از چاه ها و شيردهن نل را تخليه كنيد
هر وقت كگ مردم آب ميگيرند، يك مقدار آب بزمين ميريزد. زمانيكگ آب در داخل يك گودال جمع شد، محلي براي تكثر پشگ هائي كگ ملاريا و امراض ديگر را انتقال ميدهند ميگردد. ضرورت است تا بصورت درست آب ريختگ شدۀ چاه ها، نل ها، مجرا هاي خروج آب از ذخيره ها و ديگر ساحاتيكگ آب در آن جمع ميشود، را هدايت نموده و تخليگ نماييد تا در زمين جذب گردد.
براي سود بردن از آب ريختگ شده، در محل تخليۀ آب درخت غرس نموده و يا باغچگ تركاري بسازيد. اگر نميتوانيد درخت غرس كنيد و يا باغچگ بسازيد، يك چقري در زمين حفر نموده و توسط ريگ نرم، درشت و سنگ پر نماييد تا كگ آب در آن نفوذ نموده و جذب گردد. اين حفره را بنام چاه جذب كننده ميگويند كگ از تكثر پشگ ها جلوگيري مينمايد.
پمپ نمودن آب از چاه ها
جهت كشيدن آب از چاه يك واترپمپ ضرورت است. پمپ ها انوای مختلف انرژي را استفاده مينمايند، بشمول برق، گاز، انرژي آفتابي يا نيروي انساني. اگر استفاده از يك پمپ مشكل باشد و يا هميشگ خراب باشد، مردم شروی بگ تهيۀ آب از منابع غير محفوظ خواهند نمود.
چگونگ يك پمپ را انتخاب كنيم:
تمام پمپ ها يك چيز را بصورت مشترک دارند. اگر تخريب شوند ديگر آب وجود ندارد. براي اكثريت مردم بهترين پمپ آنست كگ آنها بتوانند آنرا ساختگ، استفاده كنند و توسط خود شان ترميم شود يا اينكگ توسط يك ميخانيك قابل اعتماد منطقگ ترميم شده بتواند. زمانيكگ يك پمپ را انتخاب ميكنيد نكات ذيل را مد نظر بگيريد:
- آيا قابل استفاده براي زن و مرد خواهد بود و نيازمندي هاي هر دو را مرفوی خواهد كرد؟
- آيا زنها در انتخاب پمپ عمومي ذيدخل بودند؟
- كدام نوی منبع انرژي در دسترس است؟ اگر پمپ مواد سوخت قيمتي ضرورت داشتگ و يا برقي باشد كگ برق وجود نداشتگ باشد، اين مفيد هم نخواهد بود.
(كمي شل باشد)
پمپ ريسماني: يك روش آسان و ارزان كشيدن آب
پمپ ريسماني بگ اساس يك ديزاين قديمي چيني استوار است. اين پمپ براي كشيدن آب از چاه هاي بگ عمق الي 25متر استفاده ميشود.
زمانيكگ يك شخص چرخ را دور بدهد، آب كشيده شده و از لولگ بگ بيرون ميريزد. ساختن اين پمپ بگ قيمت كمتر صورت گرفتگ و ترميم آن آسان است. ريسمان قسمتي است كگ احتمال بيشتر تخريب شدن را دارد، اما اگر بجاي اينكگ تعويض شود، ترميم گردد، پمپ هنوز كار ميدهد. مردم در بسياري كشورها بگ پمپ ريسماني عادت نموده اند تا نيازمندي هاي شانرا مرفوی بسازند.